NFT و تبدیل اثر هنری به آن

مقدمه

نقاشی یکی از هنرهای هفتگانه ست که با ذوق و قریحه  و روح لطیف و زیبای انسانی همراه است. این هنر نحوه های ارائه بسیار زیادی دارد که به آن تکنیک میگویند، مثل تکنیک رنگ روغن، تکنیک آب رنگ، تکنیک گواش و تکنیک مداد رنگی و … .

نقاشی دیرینه ای به قدمت وجود انسان دارد، زمانی که انسان های اولیه در غارها زندگی میکردند نقشهایی از آنچه در پیرامون خود میدیدند بر روی دیوار غار ها ترسیم کرده اند. از ده ها هزار سال قبل تا اکنون بشریت میلیاردها نقاشی و اثر هنری به خود دیده و میلیاردها هنرمند نقاشی در این جهان زیسته اند. شاید نام و نشان خیلی از آنها مشخص نباشد، اما اثر هنری ای که خلق کرده اند در دنیا باقی مانده و یک پله برای ادامه راه ذوق هنر نقاشی به جا گذاشته اند.

نقاشی ای که اکنون ما در عصر حاضر با آن مواجه هستیم حاصل درونی های بسیار زیادی ست، زیرا که نسل ها و فرهن های مختلف با تنوع ذوق هنری و احساسات، آثاری را خلق کرده و نسل های بعد آن را تغییر دادند،تا به امروز که هنر نقاشی در قالب تصویر دیجیتال در فضای مجازی و هوش مصنوعی و ان اف تی ها خرید و فروش می‌شوند.

این عصر که عصر هوش مصنوعی ست با گذر از عصر کامپیوتر تحول زیادی در فرهنگ ملت ها و هنرمندان ایجاد کرده و پولهای زیادی برای اثار هنری دیجیتال رد و بدل می‌شود. حاصل آن هم مثبت است هم منفی. از جهت منفی ماجرا شروع میکنم، با رواج این روش ارائه و فروش اثر هنری فرهگها و کلیشه های قدیمی و ارزش های خوب بشریت کمرنگ شده و بیشتر به جنبه مجازی و مالی هنر پرداخته می‌شود، جنبه مثبت این است که خیلی از هنرمندان پولدار می‌شوند و سطح مالی هنرمندان بهتر از قبل می‌شود.

حال بهتر است توضیحات و تعاریفی از مفاهیم مختلف فضای متاورس و مفهوم NFT بپردازیم.

NFT  چیست؟

واژه NFT به معنای «ژتون (توکن) غیر قابل معاوضه» (non-Fungible Token | NFT) است و در حقیقت، توکنی دیجیتال و نوعی رمز ارز مانند بیت‌کوین و اتریوم است. اما برخلاف یک سکه استاندارد در بلاک چین بیت‌کوین، NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن‌ را معاوضه کرد.

فرض کنید اثری را به کمک فتومونتاژ در فتوشاپ خلق کرده باشید و بخواهید آن را به فروش برسانید. هر شخصی می‌تواند یک کپی از اثر شما را در کامپیوتر خود داشته باشد و با دانلود آن اثر، هیچ حق مالکیتی نیز به شما پرداخت نشود. در مثالی دیگر فرض کنید تابلو نقاشی رنگ روغن کشیده باشید و بخواهید آن‌ را به فروش برسانید. در مثال اول یعنی عکس و در مثال دوم، تابلو نقاشی، هر دو را می‌توانید به یک NFT تبدیل کنید و با این تبدیل، حتی با از بین رفتن کالای فیزیکی – در اینجا تابلو نقاشی – خود اثر در قالب یک NFT از بین نمی‌رود و حق مالکیت آن در اختیار صاحب اصلی NFT حفظ می‌شود.

اگر بخواهیم ساده‌تر از این توضیح دهیم باید گفت در صورتیکه تابلو نقاشی به یک عکس تبدیل و آن عکس در قالب یک NFT فروخته شود، این عکس دارای شناسانامه منحصر به فردی خواهد بود که حتی کپی‌های آن نیز برابر با اثر اصلی نخواهند بود. به این ترتیب، حتی یک عکس با فرمت JPEG نیز می‌تواند به یک NFT تبدیل و فروخته شود.

در حقیقت، NFT به دارایی دیجیتالی می‌گویند که همانند آثار هنری قابل جمع‌کردن باشد. این دارایی دیجیتال، ارزش خود را به صورت نوعی از رمزارز حفظ می‌کند. در حقیقت، همانطور که یک فرش دستبافت یا تابلوی نقاشی، ارزش خود را در طول زمان حفظ می‌کند و نوعی سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید، در رابطه با NFT نیز همین امر صدق می‌کند که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.

غیر قابل معاوضه به چه معناست؟

ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که «غیر قابل معاوضه» (non-fungible) به چه معناست. در حقیقت، NFT را نمی‌توان مانند اسکناس به طور مستقیم رد و بدل کرد چراکه هیچ دو NFT با یکدیگر مشابه نیستند. برای درک بیشتر می‌توانید بلیت کنسرت را در نظر بگیرید، در یک کنسرت، هیچ دو بلیتی با یکدیگر برابر نیستند و هر بلیت، منحصر به فرد است و اطلاعات مشخصی مانند نام خریدار، تاریخ کنسرت و شماره صندلی (جایگاه) را شامل می‌شود. این اطلاعات سبب می‌شوند تا نتوان بلیت‌ها را با یکدیگر معاوضه کرد.

با توضیحات بالا می‌توان به اهمیت این توکن و تفاوت آن‌ها با سایر رمزارزها پی برد. NFT فقط یک دارایی نیست و اطلاعات اضافی را شامل می‌شود که این اطلاعات ارزش NFT را به بیش از یک ارز خالص ارتقا داده و به قلمرو حقیقی آن می‌رساند. بنابراین، NFTها انواع مختلفی دارند اما می‌توانند به هنر دیجیتال، فایل موسیقی، ویدیو یا هر چیز منحصر به فردی اختصاص پیدا کنند که دارای ارزش باشد. به بیان ساده تر، NFTها نوعی کالای کلکسیونی به شمار می‌آیند اما بر خلاف این‌که به طور مثال یک تابلو رنگ روغن داشته باشید، یک عکس با فرمت JPG خواهید داشت.

توضیح خاصیت غیرقابل معاوضه بودن با استفاده از مثال‌ها به راحتی انجام می‌شود. یک سکه ارز دیجیتال سولانا همواره برابر با یک سکه دیگر سولانا است یا حتی یک اسکناس هزار تومانی از هر جهت با یک اسکناس هزار تومانی دیگر یکسان است. اما به طور مثال، یک تابلوی نقاشی کوبیسم اثر پیکاسو، ارزشی دارد که در حراجی مشخص و به بالاترین پیشنهاد داده می‌شود.

هنرمندانی که بخواهند آثار خود را به صورت NFT به فروش برسانند باید در یک فروشگاه ثبت نام و توکن‌های دیجیتالی را با بارگذاری و تایید اعتبار اطلاعات خود بر روی یک بلاک چین «ضرب» (Mint) کنند. این کار، هزینه‌ای در حدود ۴۰ تا ۲۰۰ دلار را شامل می‌شود. هنرمندان می‌توانند پس از ایجاد NFT از آثار خود، آن‌ها را برای یک حراجی ثبت کنند. در ادامه مطلب، نحوه انجام این کار و فروش آثار را یاد می‌گیریم و اشاره خواهیم کرد که هزینه‌های این کار، بسیار بیشتر از ۲۰۰ دلار خواهد بود.

توکن چیست؟

توکن اشاره به نمایش مشهودی از حس، واقعیات یا کیفیت‌های مختلف دارد و افراد در زندگی روزمره با آن روبرو می‌شوند. به طور مثال، کلید هتل، اثبات یا نمایشی برای پرداخت هزینه اتاق به شمار می‌آید یا کارت شناسایی شما نشان دهنده استخدام شما در یک شرکت است. همچنین، گواهینامه رانندگی یک شخص بیان‌گر قبولی او در امتحانات رانندگی و صلاحیت او برای رانندگی است. به طور مشابه، توکن را می‌توان یک ماهیت وجودی خاص در فضای رمزنگاری توصیف کرد.

این توکن می‌تواند دارای ارزش، حق رای، سهام یا هر چیز دیگری باشد و محدود به یک نقش خاص نیست بلکه می‌توان نقش‌های مختلفی را به آن اختصاص داد. یک توکن می‌تواند بیانگر ویژگی یا دارایی خاص از یک شرکت باشد و برای شرکت این امکان وجود دارد که به سرمایه‌گذاران خود در مزایده‌های عمومی، توکن بدهد.

توکنهای تاپ ان اف تی

تفاوت توکن قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه چیست؟

با مطالعه مطالب بالا می‌دانیم که NFT یک توکن یا ژتون غیرقابل معاوضه است اما فقط آن را تعریف کرده‌ایم و شاید برای درک معنای حقیقی، نیاز به توضیحات بیشتری داشته باشیم تا تفاوت توکن قابل معاوضه و غیرقابل معاوضه را درک کنیم.

تکنولوژی بلاک چین همواره با رمزارزها توصیف شده است. اگر به تازگی با بلاک چین آشنا شده باشید احتمالا گمان می‌کنید که این تکنولوژی تنها برای توسعه دارایی‌های رمزی مناسب است اما در حقیقت،‌ پتانسیل بکارگیری این تکنولوژی فراتر از رمزارزها است. در حال حاضر، دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد می‌توانند شناسه‌ها، گواهینامه‌ها و داده‌های مختلف و حیاتی را بر روی بلاک چین قرار دهند. حتی دانشجویان می‌توانند مدرک تحصیلی خود را به صورت بلاک چین در اختیار داشته باشند که در تمام جهان شناخته شده باشد. اما چه اتفاقی سبب شده تا افراد به چنین قابلیت ویژه‌ای دسترسی داشته باشند. برای پاسخ به این سوال باید با توکن‌های قابل معاوضه و غیر قابل معاوضه آشنا شویم.

اهمیت توکن چیست؟

حال این سوال پیش می‌اید که نقش و اهمیت توکن‌ها در چیست و چرا برای آشنایی با NFT باید در ابتدا با توکن آشنا باشیم. همانطور که گفته شد، توکن‌ها محدود به نقش خاصی نیستند و کاربردهای زیادی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

توکن نقش یک دروازه برای ورود به برنامه‌ها و خدمات بلاک چین دارد.

توکن‌ها در تایید صلاحیت اشخاص در برخی از حق رای‌ها نقش دارند.

توکن می‌تواند در تجربه کاربر نقش مهمی داشته باشد. به طور مثال، به کمک توکنِ کاربران در یک مرورگر اینترنت می‌توان خدمات مختلفی را به آن‌ها ارائه داد.از نقش‌های مهم توکن می‌توان به رد و بدل کردن دارایی‌ها (ارزش‌ها) اشاره کرد. در حقیقت، از توکن در بلاک چین برای تبدیل ارزش استفاده شده است.علاوه بر تمامی کابردهای بالا، توکن می‌تواند بیانگر مالکیت یک کالای خاص باشد و همین کاربرد است که تفاوت توکن‌های قابل معاوضه با توکن‌های غیرقابل معاوضه را نشان می‌دهد.

مبنای تفاوت توکن‌ها بر چه اساس است؟

هیچ شکی نیست که بلاک چین تکنولوژی مناسبی برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال با انواع مختلف است چراکه امنیت بالایی دارد. همچنین، توکن‌هایی که منحصر به فرد باشند و به جای ارزش بتوانند داده و اطلاعات در خود نگهداری کنند، نسبت به سایر توکن‌ها ترجیح داده می‌شوند. این نوع از توکن‌ها که با نام توکن غیر قابل معاوضه شناخته می‌شوند در اتریوم با استاندارد ERC-721 تعریف می‌شوند. در نتیجه، به خوبی مشخص می‌شود که توکن‌های قابل معاوضه و توکن‌های غیرقابل معاوضه مانند NFT بر ذخیره‌سازی اطلاعات تمرکز دارند.

در تعاریف اقتصادی، یک دارایی قابل معاوضه، به قابلیت آن برای مبادله با سایر دارایی‌ها یا کالاها با ارزش یکسان اشاره دارد. معمول‌ترین مثال دارایی قابل معاوضه، پول و ارز فیات است. به طور مثال، یک اسکناس ۵۰ هزار تومانی برای هر شخص به یک میزان ارزش دارد. طلا مثال دیگری از دارایی قابل معاوضه است چراکه یک اونس طلا در هر کشور، همان ارزش را در کشور دیگر خواهد داشت. اما همانطور که در ابتدای متن گفته شد، NFTها توکن‌هایی غیر قابل معاوضه هستند و نمی‌توان‌ آن‌ها را با توکن‌های دیگر معاوضه کرد و ارزش خود را از کالای اختصاص یافته به آن‌ها دریافت می‌کنند.

توکن‌های قابل معاوضه همانطور که از نامشان پیداست، به راحتی با یکدیگر معاوضه می‌شوند. در واقع هر دو توکن از توکن‌های قابل معاوضه یک پروژه ارز دیجیتال، شرایط یکسانی دارند و به همین دلیل معاوضه آن‌ها به راحتی قابل انجام است. ویژگی قابل معاوضه بودن در توکن‌هایی که برای پرداخت استفاده می‌شوند بسیار مهم است چرا که یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های پول، قابل معاوضه بودن است. شما می‌توانید هر اسکناس ده هزار تومانی را با یک اسکناس ده هزار تومانی دیگر که در تاریخ دیگری چاپ شده معاوضه کنید و این تعویض هیچ تاثیری روی ارزش دارایی‌های شما ندارد اما انجام این کار با دو اثر هنری ممکن نیست.

در مقابل، توکن‌های غیر قابل معاوضه، دارای «ارزش پیشنهادی یکتا» (Unique Value Proposition | UVP) هستند و هریک ، شناسه مخصوصی دارند تا از میان سایر توکن‌ها قابل شناسایی باشند. به دلیل همین ویژگی منحصر به فرد است که NFTها نایاب و کمیاب می‌شوند و به جهت تقاضای زیاد، ارزش بسیار بالایی پیدا می‌کنند. علاوه بر این، به کمک NFTها می‌توان علاوه بر تجارت، انتقال مالکیت نیز انجام داد.

نحوه کارکرد NFT به چه شکل است؟

NFTها بخشی از بلاک چین اتریوم هستند و در نتیجه، ژتون‌هایی به شمار می‌آیند که اطلاعات اضافه‌ای در آن‌ها ذخیره شده است. البته در حال حاضر صدور توکن‌های NFT در شبکه‌های بلاک چین دیگر مانند بایننس نیز قابل انجام است. اطلاعات اضافه شده به توکن‌های غیر قابل معاوضه، بخش مهم توکن‌ها را تشکیل می‌دهند و سبب می‌شوند تا هنر، موسیقی، ویدیو و مواردی از این دست را با فرمت‌های مختلف عکس، فیلم و موسیقی پوشش دهند. از آن‌جایی که این رمزارزها، ارزشی را در خود حفظ و نگهداری می‌کنند، می‌توان آن‌ها را خرید و فروش کرد و مانند انواع مختلف آثار هنری، این ارزش توسط بازار و مکانیزم عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود.

البته با توجه به مطالب بالا نمی‌توان گفت که تنها یک نسخه دیجیتال از اثر هنری NFT در بازار وجود دارد. همانطور که تابلوهای نقاشی اصیل و کپی‌شده در دنیا وجود دارند و خرید و فروش می‌شوند، مشابه‌ آن‌ نیز برای NFTها وجود دارد که همگی به ارزش NFT اصلی (اصیل) نیستند. البته باید این نکته را هم اضافه کنیم که با دانلود یک عکس نمی‌توانید صاحب آن شوید چراکه این عکس، اطلاعات ذخیره شده‌ای را به همراه ندارد که بتواند بخشی از بلاک چین اتریوم باشد.

نمونه اثر هنری

نحوه خرید NFT به چه شکل است؟

NFT را می‌توان از طریق پلتفرم‌های مختلفی خریداری کرد که روش خرید در هر کدام از آن‌ها با هم متفاوت است. در هر حال، برای خرید NFT  از هر پلتفرمی به یک کیف پول ارز دیجیتال مخصوص آن پلتفرم نیاز دارید و این کیف پول باید از طریق صرافی‌های ارز دیجیتال با رمزارزهای مورد قبول پلتفرم شارژ شود. به دلیل تقاضای زیاد NFTها، آن‌ها را در رویدادها و حراجی‌های مختلفی به فروش می‌رسانند و متقاضیان خرید باید از قبل برای این رویداد ثبت نام و کیف پول خود را شارژ کرده باشند. در این حراجی‌ها هر NFT به بالاترین قیمت پیشنهادی از سوی کاربران فروخته می‌شود. در زیر، فهرستی از سایت‌های فروشنده NFT آورده شده است.

 

Nifty Gateway

Foundation

VIV3

BakerySwap

Axie

Rarible

NFT ShowRoom

OpenSea

SuperRare

علاوه بر این، به تازگی از NFTها برای خرید‌های درون‌برنامه‌ای بازی‌ها نیز بهره می‌گیرند. این دارایی‌ها توسط بازی‌کنندگان خرید و فروش می‌شوند. به طور مثال، شمشیرهای یک کاراکتر مخصوص در بازی، پوسته‌های مختلف یا آواتارها همگی از جمله این دارایی‌ها به شمار می‌آیند.

ساخت NFT چگونه انجام می‌شود؟

تا اینجا با NFT آشنا شده‌ایم و موارد استفاده از آن را شناخته‌ایم. حال این سوال پیش می‌آید که چگونه یک NFT  بسازیم و در فروش آن نقش داشته باشیم.

به بیان ساده،‌ این امکان وجود دارد که هر شخصی بتواند اثر هنری خلق کند و با تبدیل آن به NFT روی بلاک چین آن اثر را به فروش برساند. حتی می‌توان درصدی را به عنوان کمیسیون در نظر گرفت که با فروش مجدد آن، این کمیسیون به شما برسد. همانند خرید NFTها، برای ساخت آن‌ها نیز به کیف پولی پر از رمزارز نیاز دارید و همین امر، ساخت آن را دشوار می‌کند.

هزینه‌های پنهان این کار، قیمتی نجومی دارند چراکه سایت‌ها به ازای هر فروش، «هزینه تراکنش» (Gas Fee) دریافت می‌کنند. همچنین باید کارمزدهای شبکه بلاک چین، نرخ‌های تبدیل و نوسان آن‌ها را نیز در نظر گرفت. با در نظر گرفتن تمامی این موارد ممکن است به این نتیجه برسید که هزینه‌های پرداختی، بسیار بیشتر از پول دریافتی حاصل از فروش NFT خواهد بود. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که درصد کمیسیون برخی از سایت‌ها با دیگری متفاوت است که می‌توان با کمی جستجو، برآورد هزینه انجام داد.

موارد استفاده از NFT چیست ؟

NFTها در حال حاضر طرفداران بسیاری دارند و هنرمندان، نام‌های تجاری و بازی‌کنندگان (بازی‌های ویدیویی) با فرهنگ‌های مختلف از NFT بهره می‌گیرند. پس از انقلاب «امور مالی غیرمتمرکز» (Decentralised Finance | DeFi) در قراردادهای هوشمند اتریوم، انقلاب NFT یکی از فراگیرترین حرکت‌ها در حوزه ارز دیجیتال است. امروزه بیشتر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند ساخت توکن‌های NFT را به ساختار خود اضافه کرده‌اند و کاربردهای مختلفی که از NFT می‌شود& گسترش این حوزه را نشان می‌دهد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین موارد استفاده از NFT می‌پردازیم.

اثر هنری ان اف تی شده فروخته شده به ارزش69 میلیون دلار

استفاده از NFT در آثار هنری و کلکسیونی

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای NFT در حوزه آثار هنری و کلکسیونی است. هنرمندان در حوزه‌های مختلف مانند، طراحی، نقاشی، عکاسی و انیمیشن می‌توانند آثار خود را به NFT تبدیل کنند و در بازارهای مربوط به فروش برسانند. بسیاری از هنرمندان نیز کارهای خود را با عناوین مختلف در بازار ارائه می‌کنند که هر کدام از کارها با توکن‌های NFT معرفی می‌شود و از سایر توکن‌ها متفاوت است. استفاده از NFT برای آثار هنری از جهات مختلفی اهمیت دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

 

تعریف مالکیت اثر در فصای مجازی

امکان ایجاد چندین نسخه از یک اثر با اثر انگشت‌های متفاوت

کسب درآمد از فروش توکن‌های آثار هنری در سطح جهانی

امکان ثبت و ایجاد نوع جدیدی از آثار هنری به صورت دیجیتال

این قابلیت‌ها، بسیاری از هنرمندان را به سمت تولید آثار NFT و فروش آن‌ها ترغیب کرده است. فضایی جدیدی که NFT برای هنرمندان ایجاد کرده، شیوه جدیدی از خلق و نمایش آثار هنری بوجود آورده است. انتظار می‌رود هنرمندان شناخته شده، به کمک NFTها صاحب ارزش بسیار زیادی شوند. به عنوان نمونه،‌ یک تابلوی نقاشی برای تبدیل شدن به NFT سوزانده شد تا ثابت شود حتی با سوزاندن نسخه اصلی، ارزش ذاتی تابلو از بین نمی‌رود و این ارزش متعلق به NFT است.

مالکیت دارایی درون بازی با NFT

همانطور که در بخش‌های قبل گفته شد، از NFTها در بازی‌های ویدیویی و برای خریدهای درون‌برنامه‌ای استفاده می‌شود. تا پیش از ظهور NFT،‌ مالکیت دارایی‌های درون بازی مانند شمشیرها و پوسته‌ها به شرکت سازنده بازی اختصاص داشت و شرکت‌ها می‌توانستند بدون اجازه کاربر آن‌ها را از بازی حذف کنند یا ویژگی‌های مختلفی به آن‌ها اضافه و کم کنند. به کمک NFT، مالکیت چنین دارایی‌هایی به بازی کننده منتقل می‌شود و بازی‌کننده می‌توانند با برنده‌ شدن در رقابت‌های مختلف، ویژگی‌های دارایی خود را بالا ببرد و با فروش آن درآمدزایی کند.

شروع کار NFTها در فضای بازی با «Cryptokitties» بود که درآن گربه‌های درون بازی هر کدام با یک توکن NFT معرفی می‌شوند. بازی «Axie infinity» بازی دیگری است که در آن هیولاهای بازی به کمک NFTها ایجاد شده‌اند و قابل خرید و فروش هستند. NFTها به طور اساسی در بازی‌های متاورس برای مالکیت کاربران به آیتم‌های درون بازی استفاده می‌شوند و کاربران می‌توانند تمامی دارایی‌های خود را به فروش رسانده و کسب درآمد کنند. آیتم‌هایی مانند زمین‌های بازی، لوازم خانه و لوازم بازی همه به بازی‌کننده تعلق دارند و قابل خرید و فروش هستند.

بازی Cryptokitties

تعریف هویت در وب 3

وب 3 نسل جدید وب است که مهم‌ترین ویژگی آن غیرمتمرکز بودن و مالکیت کاربران بر سیستم، اطلاعات و دارایی‌ها است. در پروژه‌‌های ارز دیجیتال وب 3 می‌توان با استفاده از توکن‌های NFT مالکیت داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال را به کاربران مختلف منتسب کرد. این اتفاق راه‌های جدید درآمدزایی را برای کاربران وب ایجاد می‌کند به شکلی که افراد می‌توانند از اطلاعات شخصی خود، از تولید محتوا و حتی با بازدید از صفحه‌های دیگران کسب درآمد کنند.

اما علاوه بر بحث مالکیت بحث هویت نیز در وب 3 مطرح است. در پروژه‌های ارز دیجیتال متاورس مانند «دیسنترالند» و «سندباکس» که جزوی از دنیای وب 3 هستند، از NFTها برای تعریف هویت برای دارایی‌ها و آواتارها استفاده می‌شود. علاوه بر این برای ایجاد سرویس اسم دامنه نیز می‌توان از توکن‌های NFT استفاده کرد. این توکن‌ها ایجاد یک نام دامنه منحصر به فرد برای هر سایت یا برنامه غیرمتمرکز را ممکن می‌کند.

تهیه شده توسط آکادمی امیرفواد آرت